Ślad węglowy produktu to kompleksowa miara, która kwantyfikuje całkowitą ilość gazów cieplarnianych wyemitowanych bezpośrednio i pośrednio przez produkt na każdym etapie jego życia. Jest to wskaźnik, który pomaga zrozumieć wpływ konkretnego produktu na zmiany klimatyczne, od momentu pozyskania surowców, poprzez produkcję, transport, aż po użytkowanie i ostateczne wycofanie z użytku. Ślad węglowy jest wyrażany w równoważniku dwutlenku węgla (CO2e), co pozwala na porównywanie wpływu różnych gazów cieplarnianych na podstawie ich potencjału do globalnego ocieplenia.
Jak obliczyć ślad węglowy produktu to ważne pytanie. Proces obliczania śladu węglowego produktu jest złożony i wieloetapowy, wymagający zastosowania szczegółowej metodologii oceny cyklu życia (Life Cycle Assessment, LCA). Kluczowym krokiem jest dokładne zdefiniowanie zakresu analizy, który może obejmować różne etapy cyklu życia produktu, od wydobycia i przetwarzania surowców, poprzez produkcję i dystrybucję, aż po użytkowanie, a także recykling lub utylizację po zakończeniu życia produktu. Każdy z tych etapów może generować emisje gazów cieplarnianych, które trzeba zidentyfikować i zmierzyć.
Gromadzenie danych jest kolejnym kluczowym elementem, gdzie dla każdego etapu cyklu życia produktu zbiera się informacje o emisjach bezpośrednich i pośrednich. Emisje bezpośrednie dotyczą tych, które są wyemitowane bezpośrednio przez produkt lub proces, np. spalanie paliw kopalnych przez maszyny rolnicze. Emisje pośrednie odnoszą się do emisji powiązanych z wytwarzaniem materiałów i energii używanych w procesie produkcyjnym, jak również tych wynikających z transportu.
Po zebraniu danych, emisje przelicza się na równoważnik dwutlenku węgla (CO2e), korzystając z odpowiednich współczynników konwersji. Umożliwia to porównywanie różnych rodzajów emisji na jednolitej skali. Współczynniki te uwzględniają różnice w potencjale globalnego ocieplenia (GWP) różnych gazów cieplarnianych, takich jak metan (CH4) i podtlenek azotu (N2O), w porównaniu do CO2.
Analiza LCA pozwala na identyfikację etapów w cyklu życia produktu, które są najbardziej obciążające dla środowiska, dając podstawę do podejmowania działań mających na celu zmniejszenie śladu węglowego. Dzięki temu, producenci mogą wprowadzać innowacje w swoich procesach, wybierać bardziej zrównoważone surowce lub usprawniać logistykę, aby zredukować emisje gazów cieplarnianych związane z ich produktami.
Ślad węglowy produktów spożywczych jest wynikiem wielu czynników, które mogą się znacznie różnić w zależności od rodzaju produktu, metody produkcji oraz łańcucha dostaw. Główne czynniki mające wpływ na wielkość śladu węglowego obejmują:
Rozumienie tych czynników i ich wpływu na ślad węglowy jest kluczowe dla podejmowania świadomych decyzji zakupowych i promowania bardziej zrównoważonych praktyk w produkcji żywności. Poprzez wybieranie produktów o niższym śladzie węglowym, konsumenci mogą odegrać ważną rolę w zmniejszaniu emisji gazów cieplarnianych i łagodzeniu zmian klimatu.
Porównanie śladu węglowego masła i margaryny ujawnia interesujące różnice wynikające głównie z ich procesów produkcyjnych. Masło, będące produktem pochodzenia zwierzęcego, ma zazwyczaj wyższy ślad węglowy niż margaryna. Wynika to przede wszystkim z intensywnej hodowli bydła, która jest niezbędna do produkcji mleka, a co za tym idzie, masła. Hodowla ta wiąże się z wysokimi emisjami metanu, intensywnym zużyciem wody, zajmowaniem dużych powierzchni ziemi oraz koniecznością produkcji pasz. Margaryna, produkowana głównie z olejów roślinnych, charakteryzuje się niższym śladem węglowym, dzięki bardziej efektywnemu wykorzystaniu zasobów naturalnych i mniejszemu wpływowi na degradację gruntów. Niemniej jednak, warto zauważyć, że dokładny ślad węglowy margaryny może zależeć od wielu czynników, takich jak źródła i metody produkcji użytych olejów roślinnych. Wnioski te wskazują, że wybierając pomiędzy masłem a margaryną, warto brać pod uwagę nie tylko ich wpływ na zdrowie, ale i na środowisko, mając na uwadze, że ślad węglowy jest jednym z wielu aspektów zrównoważonego podejścia do konsumpcji.